Hodowcy drobiu skupiają się na produkcji jaj i mięsa dla konsumenta. Jednakże chów drobiu powoduje również powstawanie pozostałości, takich jak suchy odchody drobiu i odchody brojlerów. Te pozostałości – czy może lepiej nazwać je produktami ubocznymi? – od pewnego czasu, coraz bardziej znajdują się w centrum uwagi (w Niemczech). Powód: zawarte w nich składniki odżywcze i materia organiczna czynią je coraz cenniejszymi (patrz tabela 1). Jest to pożądany kierunek rozwoju, szczególnie dla hodowców drobiu w regionach o dużym zagęszczeniu hodowli, ponieważ mogą oni przekształcić niepożądane pozostałości w atrakcyjny produkt uboczny.
Zamiana pomiotu brojlerów i suchego pomiotu drobiowego na gotówkę
Ile warte są pozostałości w gospodarstwie rolnym?
Główne wartości składowe w wytwarzanym przez fermy pomiocie (świeża masa)
| Pomiot stały | DM zawartość (%) | N (kg/m³, t) | P₂O₅(kg/m³, t) | K₂O (kg/m³, t) |
| Pomiot indyczy (w tonach) | 50 | 19,1 | 18,1 | 16,4 |
| Pomiot kaczy (w tonach) | 30 | 4 | 3 | 11 |
| Pomiot gęsi (w tonach) | 30 | 8 | 6 | 11 |
| Pomiot brojlerów (w tonach) | 55 | 28 | 21 | 23 |
| Pomiot kurczaków (w tonach) | 30 | 18,1 | 12,5 | 10,4 |
| Pomiot kurczaków (w tonach) | 60 | 29,9 | 22 | 20,2 |
| Pomiot drobiowy | ||||
| Świeży pomiot drobiowy (w tonach) | 28 | 17 | 11,4 | 10 |
| Suchy pomiot drobiowy (w tonach) | 50 | 25,5 | 20,1 | 17,5 |
| Wysuszony pomiot drobiowy (w tonach) getrockneter Hühnerkot (in t) | 70 | 32 | 27,7 | 22,8 |
Rolnicy mogą na różne sposoby wykorzystywać pomiot wyprodukowany w gospodarstwie, aby przyczynić się do zysków gospodarstwa poprzez dodatkowe dochody. Wysokość i trwałość tego wkładu leży w dużej mierze w ich rękach. Na przykład rolnicy mogą wykorzystać część odchodów brojlerów jako cenny nawóz organiczny na swoich polach. uprawnych. Zmniejsza to koszty nawozów mineralnych i zwiększa zawartość próchnicy w glebie.
Na pomiot z gospodarstw rolnych jest bardzo duży popyt w regionach o niskim zagęszczeniu zwierząt gospodarskich: kontrahenci specjalizujący się w handlu i dostawie nawozów organicznych odbierają pomiot z regionów o dużym zagęszczeniu zwierząt gospodarskich i dostarczają go do regionów o niskim zagęszczeniu. W przeszłości hodowcy brojlerów często musieli płacić niewielką kwotę za tę usługę lub oddawać obornik za darmo.
Wraz z rozpoczęciem rosyjskiej inwazji na Ukrainę i wynikającym z niej kryzysem energetycznym, ceny nawozów mineralnych gwałtownie wzrosły (por. wykres 1). W tym samym czasie, nagle, pojawiło się duże zapotrzebowanie na suchy pomiot drobiowy. Rolnicy często mogli sprzedać obornik po bardzo dobrych cenach. Obecnie ceny ponownie się uspokoiły. W dłuższej perspektywie ustabilizują się one na nieco wyższym poziomie niż przed kryzysem energetycznym.
Porozumienie UE dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 % do roku 2030 w porównaniu z rokiem 1990 i uczynienia Europy neutralną klimatycznie do 2050 roku, odgrywa ważną rolę w pytaniu „Ile warty jest pomiot?”. Unijne porozumienie oznacza, że wykorzystanie paliw kopalnych będzie coraz droższe a do 2050 roku paliwa kopalne nie powinny być już w ogóle wykorzystywane.
Zwłaszcza w przypadku produkcji brojlerów, w momencie wprowadzenia jednodniowych piskląt, kurniki muszą być ogrzane do temperatury około 33°C, co jest bardzo energochłonnym procesem. Obecnie najpopularniejszym paliwem pozostaje nadal gaz ziemny. Co jednak producenci brojlerów mogą zrobić, aby obniżyć koszty energii, przyczyniając się jednocześnie do produkcji neutralnej dla klimatu? Biorąc pod uwagę złożoność problemu, nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie.
Jedno kluczowe słowo w odpowiedzi: gospodarka o obiegu zamkniętym. Rolnicy, którzy oprócz produkcji brojlerów prowadzą wytwórnię biogazu, są w komfortowej sytuacji, ponieważ mogą ogrzewać swoje kurniki wytwarzanym ciepłem odpadowym, a także mogą wytwarzać energię elektryczną z biogazu. Zmniejsza to zużycie paliw kopalnych (często gazu ziemnego) i umożliwia rolnikom wykorzystanie pomiotu drobiu do własnej, zrównoważonej produkcji biogazu.
Składniki odżywcze pozostają prawie całkowicie w masia pofermentacyjnej, który z tego powodu doskonale nadaje się jako nawóz na grunty orne i użytki zielone. Aby jednak prawidłowo określić zapotrzebowanie na nawozy, poferment należy zawsze sprawdzić pod kątem zawartości składników odżywczych.
Nie wszyscy producenci brojlerów posiadają biogazownię – nie muszą też jej mieć, ponieważ mogą sprzedawać swój pomiot operatorom biogazowni. Procedura ta od dawna jest powszechna w regionach rolniczych, a obecnie zyskuje coraz większą uwagę. Powodem jest rosnąca cena kukurydzy, która powoduje, że operatorzy biogazowni zwracają się ku tańszym opcjom.
Ponadto uprawa kukurydzy na dużą skalę w celu wykorzystania jej w biogazowniach jest postrzegana bardzo krytycznie – ponieważ według powszechnej opinii tam, gdzie rośnie kukurydza, nie można uprawiać żywności.
Z tego punktu widzenia, 150 m3 do 200 m3 biogazu na tonę świeżej materii z alternatywy zwierzęcej, nie jest wcale zła.
Rozwój trwa, a słowem kluczowym jest produkcja biometanu. Oprócz wytwarzania energii elektrycznej z biogazu, interesującą opcją może być przejście z dotychczasowego wytwarzania energii na miejscu na produkcję biometanu. Dotyczy to zwłaszcza zakładów większych oraz tych, dla których tzw. wynagrodzenie EEG wygasa po 20 latach. Na podstawie niemieckiej ustawy o odnawialnych źródłach energii operatorzy biogazowni otrzymywali to wynagrodzenie za wprowadzanie energii elektrycznej do sieci.
Biometan ma tę wielką zaletę, że jest chemicznie identyczny z gazem ziemnym i można go wprowadzać do istniejącej sieci gazowej. Biometan może zatem zostać wykorzystany do produkcji energii elektrycznej i ciepła, a także na rynku paliw.
Ale co to dokładnie oznacza dla pomiotu drobiowego? Około 250 zakładów w całych Niemczech produkuje biometan, a liczba ta rośnie każdego dnia. Zakłady te mogą również wykorzystywać pomiot drobiowy jako materiał wejściowy, a operatorzy zakładów są gotowi zapłacić za ten nawóz. Sensowne może być zawieranie umów długoterminowych.
Znaczenie odchodów drobiu zmienia się z postrzegania ich jako „irytującej” pozostałości w wartościowy produkt uboczny, szczególnie w regionach o dużym zagęszczeniu zwierząt gospodarskich. Pomiot można rozrzucać na polach jako tradycyjny nawóz lub wykorzystać do produkcji biogazu.
Aby jednak osiągnąć wspomniane na początku cele klimatyczne, biometan będzie zyskiwał coraz większe znaczenie dla sektora paliwowego – zwłaszcza, gdy będzie pochodził z „pozostałości” takich jak pomiot drobiu.
Jeżeli rolnicy sami produkują biometan, indywidualnie lub w grupie, kwota redukcji gazów cieplarnianych oznacza, że należy mieć na uwadze jeszcze jeden aspekt: firmy sprzedające w Niemczech paliwa emitujące CO2, tj. olej napędowy i benzynę, muszą zrekompensować emisję gazów cieplarnianych powstających podczas spalania tych paliw, na przykład poprzez zakup udziałów w kwotach emisji gazów cieplarnianych. Producenci biometanu mogą sprzedawać te udziały w kwotach gazów cieplarnianych dystrybutorom gazów cieplarnianych w sektorze paliwowym, takim jak Shell.
Pomimo wielu pozytywnych perspektyw dla krajowego rynku biometanu istnieje również pewien haczyk: jeżeli z Chin importuje się duże ilości biopaliwa, a następnie wprowadza je do obrotu w Niemczech, fałszywie oznaczając je jako „przyjazne dla klimatu” w zakresie dyrektywy w sprawie energii odnawialnej II (RED II), nie jest to zgodne z pierwotnym zamysłem tej dyrektywy.
Większość chińskich biopaliw nie pochodzi z pozostałości a z oleju palmowego – a mimo to niemieckie koncerny naftowe mogą w dalszym ciągu wypełniać swoje obowiązki w zakresie redukcji gazów cieplarnianych w ten sposób. Oznacza to, że krajowy łańcuch wartości biometanu przestaje być konkurencyjny, co ma istotny wpływ na przychody generowane przez pomiot drobiowy.